موسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني

مشخصات سند
نظرات

نويسنده منصور عسگری ارجنگی
همكار حسن حیدری
همكار فاطمه پناهی
ويرايشگر
ناشر موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي بازرگاني
كد AN-01-XXX-005
زمان انتشار ارديبهشت 1401
شماره ثبت 4412

برای دریافت فایل ثبت نام کرده و یا وارد شوید

استان خراسان رضوی در شمال شرق ایران با مساحتی حدود ۱۴۴ هزار و ۶۸۱ کیلومتر مربع، چهارمین استان بزرگ کشور محسوب می‌شود. خراسان رضوی به مرکزیت مشهد مهمترین و اصلی‌ترین کانون زیستی در شرق کشور است و به‌عنوان مرکز ثقل فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور در این منطقه محسوب می‌گردد. این استان دارای پتانسیل‌های ارزشمند و قابل توجهی است که آن را به‌عنوان قطب اصلی اقتصادی در منطقه شرق مطرح می‌کند. قطب تولید آهن، فولاد، قطب سوم خودرو و قطب دوم قطعه‌سازی کشور، قطب سوم سیمان کشور، وجود مرز مشترک و ارتباط ریلی، زمینی و هوایی با کشورهای همجوار، دسترسی به شبکه حمل و نقل ریلی و هوایی، وجود معادن آهن و مس با تنوع و ذخایر مناسب، شناسایی ذخایر موادمعدنی و تنوع کم نظیر و پراکندگی آن و همچنین کمیت و کیفیت ذخایر به گونه‌ای که این استان دارای 51 نوع ماده معدنی از از 70 نوع ماده معدنی شناسایی شده در کشور می‌باشد، همگی از پتانسیل‌های مهم این استان است. این استان دارای بیشترین ذخیره سنگ آهن پلاسری در کشور بوده و یکی از سه منطقه غنی به لحاظ برخورداری از ذخایر سنگ آهن در کشور است. وجود معدن فیروزه در نیشابور و سنگ هرکاره در مشهد به عنوان تنها معدن این نوع سنگ در دنیا از جمله ویژگی‌های مهم بخش معدن این استان است. سهم این استان از تولید ناخالص داخلی کشور 9/4 درصد و سهم استان از تولید ناخالص داخلی بدون نفت، 8/5 درصد است. بررسی سهم بخش¬های اقتصادی استان از بخش¬های عمده اقتصاد کشور نشان می¬دهد بخش کشاورزی استان سهم قابل توجهی از ارزش افزوده کشاورزی کشور دارد. هم‌چنین بخش ساختمان استان 5/5 درصد از ارزش افزوده ساختمان در کشور را به خود اختصاص داده است که با توجه به وجود کلان شهر مشهد به‌عنوان مرکز استان و جمعیت و رونق شهرنشینی در آن، قابل توجیه است. در سال 1397 در مجموع 2180 کارگاه صنعتی با تعداد 10 نفر کارکن و بیشتر در این استان فعال بوده¬اند که اگرچه نسبت به سال 1394 کاهش نشان می‌دهد، اما نسبت به سال‌های 1385 و 1390 رشد قابل توجهی داشته است. بیشتر کارگاه‌های این استان بین 10 تا 49 نفر شاغل دارند که جزء بنگاه‌های کوچک محسوب می شوند (79 درصد). بیشترین کارگاه‌های استان در صنایع تولید مواد غذایی، آشامیدنی و تولید فرآورده‌های توتون و تنباکو فعالیت دارند که بعد از آن، تولید سایر فرآورده‌های معدنی غیرفلزی در رده بعدی قرار دارند. صنایع تولید فرآورده‌های پلاستیکی و لاستیکی، تولید کک و فراورده های حاصل از پالایش نفت، تولید موادشیمیایی و فراورده‌های شیمیایی و تولید ماشین‌آلات و تجهیزات طبقه‌بندی نشده در جای دیگر تعمیر و نصب ماشین‌آلات و تجهیزات در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند. الگوی اشتغال‌زایی در این استان در درجه اول بر صنایع بزرگ متکی است و پس از آن کارگاه‌های کوچک صنعتی در جایگاه دوم قرار می‌گیرند. در حال حاضر طرح‌های صنعتی مهمی در استان در حال اجراء هستند که می‌توان به بخشی از آنها اشاره کرد از جمله فولاد شرق کاوه، مجتمع فولاد خراسان، شیشه فلوت کاویان، و مجتمع فولاد رشتخوار اشاره کرد. با توجه به موقعیت راهبردی استان در شمال شرق کشور، و زیرساخت‌های مناسب این استان، از جمله وجود 4 فرودگاه، 28 سد، 5 نیروگاه، یک پالایشگاه، و 5 پایانه صادراتی، این استان دارای ظرفیتهای بالقوه و بالفعل اقتصادی بسیار بالایی است و قطب اقتصادی شرق کشور محسوب می‌شود. علاوه بر این، در این استان تعداد 16 انبار وجود دارد که 16 انبار آن متعلق به بخش خصوصی (شامل بخش تعاونی) و یک انبار نیز متعلق به بخش دولتی است. همچنین 37 سردخانه در این استان وجود دارد که 32 سردخانه آن خصوصی و 5 سردخانه نیز دولتی است. همچنین 23 سیلوی گندم با ظرفیت 818 هزار تن و نیز تعداد 29 انبار گندم سرپوشیده در این استان وجود دارد.