موسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني

مشخصات سند
نظرات

نويسنده مصطفی محمدی
ويرايشگر
ناشر موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي بازرگاني
كد AN-04-XXX-026
زمان انتشار شهريور 1404
شماره ثبت 5307

برای دریافت فایل ثبت نام کرده و یا وارد شوید

این گزارش با مرور روند تاریخی تولید، مصرف و واردات بنزین طی ۳۶ سال گذشته نشان می‌دهد که بازار بنزین ایران جز در مقاطعی محدود، همواره با ناترازی ساختاری مواجه بوده است. رشد سریع تقاضا، تثبیت طولانی‌مدت قیمت اسمی در شرایط تورم مزمن، بهره‌وری پایین ناوگان حمل‌ونقل و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری در ظرفیت پالایشگاهی مهم‌ترین عوامل این ناترازی هستند. نقاط عطف سیاستی همچون سهمیه‌بندی سال ۱۳۸۶، هدفمندی یارانه‌ها در ۱۳۸۹، و بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سال‌های ۱۳۹۴–۱۳۹۷ موقتاً شکاف عرضه و تقاضا را کاهش داده‌اند. با این حال، از ۱۴۰۱ به بعد و همزمان با تثبیت قیمت بنزین و رشد مجدد تقاضا، واردات دوباره افزایش یافته است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در افق ۱۴۰۸ مصرف روزانه به بیش از ۱۵۳ میلیون لیتر و تولید به حدود ۱۳۲ میلیون لیتر خواهد رسید که ناترازی معادل ۱۹ میلیون لیتر در روز را به همراه دارد. در قالب چهار سناریو (حفظ وضع موجود، افزایش اندک مصرف، اصلاح قیمت متناسب با تورم، و اصلاح هدفمند قیمت‌ها همراه با سرمایه‌گذاری)، هزینه یا درآمد ارزی کشور بین ۲.۶ میلیارد دلار هزینه تا ۲.۸ میلیارد دلار درآمد متغیر خواهد بود. جمع‌بندی گزارش بر ضرورت اصلاح تدریجی قیمت، ارتقای بهره‌وری، نوسازی پالایشگاه‌ها، گسترش حمل‌ونقل عمومی و حمایت اجتماعی برای مدیریت تبعات اصلاحات تأکید دارد.