موسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني

مشخصات سند
نظرات

نويسنده امین مالکی
نويسنده الناز میاندوآبچی
نويسنده پریسا یعقوبی منظری
نويسنده ميثم اميري
نويسنده بهرام امیراحمدیان
نويسنده امیرحسین مزینی
ويرايشگر
ناشر موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي بازرگاني
كد AN-04-XXX-034
زمان انتشار مهر 1404
شماره ثبت 5319

برای دریافت فایل ثبت نام کرده و یا وارد شوید

مساله اتصال آذربایجان، نخجوان و ارمنستان به ترکیه از طریق کریدور زنگزور یکی از تحولات ژئوا کونومیکی و ژئوپلیتیکی مهم منطقه قفقاز است. تاریخچه این کریدور به توافق‌نامه آتش‌‌بس جنگ دوم قره‌باغ در سال 2020 بازمی‌گردد که در بند 9 آن، تقویت ارتباطات اقتصادی و حمل‌ونقلی منطقه مورد توجه قرار گرفته بود. سپس در سال 2021، به دنبال امضای بیانیه مشترک آذربایجان و ارمنستان با میانجیگری روسیه برای بازگشایی و بازسازی زیرساخت‌های حمل‌ونقل بین دو کشور و آغاز احداث مسیرهای ریلی و بزرگراهی از سوی آذربایجان، اصطاح کریدور زنگزور برای اولین بار از سوی دولت آذربایجان مطرح شد. در نهایت در آگوست 2025 ، روسای جمهور آذربایجان، ارمنستان و آمریکا طی توافق‌نامه‌ای با عنوان «مسیر صلح و شکوفایی بین‌المللی ترامپ» با اجاره 99 ساله توسعه و مدیریت کریدور به آمریکا موافقت نمودند. این امر موضع‌گیری‌های مختلفی را در محافل سیاسی و اقتصادی کشور به دنبال داشته که بیشتر نظرات مطرح شده حول تهدیدات این کریدور متمرکز هستند. این گزارش با هدف بررسی ابعاد اقتصادی و لجستیکی کریدور زنگزور و پاسخ به این سوال که راه‌اندازی آن تا چه حد می‌تواند از این منظر تهدید جدی برای ترانزیت ایران محسوب شود، تدوین شده است. در این راستا، ابتدا عملکرد حمل‌ونقل کشور آذربایجان به تفکیک کریدورها، ترانزیت و نوع کالا مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم، کریدور زنگزور و قسمت‌های چهارگانه آن معرفی شده است. در بخش سوم به بررسی منافع اقتصادی کریدور برای کشورهای آذربایجان، ترکیه و ارمنستان پرداخته شده است. سپس در بخش چهارم، نظام تجارت خارجی آذربایجان و ارمنستان و جایگاه ایران در این نظام مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش پنجم مهمترین تهدیدهای کریدور زنگزور برای ایران به تفکیک آثار بدبینانه، محتمل و حتمی تبیین شده است. در نهایت در بخش ششم توصیه‌هایی به منظور کاهش تهدیدهای کریدور زنگزور برای ایران، به تفکیک تدابیر زیرساختی و تدابیر تجاری احتیاطی پیشنهاد شده است.