موسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني

مشخصات سند
نظرات

نويسنده میرعبداله حسینی
نويسنده پریسا یعقوبی منظری
نويسنده حسن ثاقب
ويرايشگر
ناشر موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي بازرگاني
كد AN-04-XXX-035
زمان انتشار آبان 1404
شماره ثبت 5321

برای دریافت فایل ثبت نام کرده و یا وارد شوید

در شرایط کنونی تحولات ژئوپلیتیک منطقه، با کاهش تدریجی حضور آمریکا و تمایل فزاینده قدرت‌های منطقه‌ای به ثبات‌سازی، پنجره‌ای از فرصت برای توسعه همکاری‌های صنعتی و تجاری بین ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس گشوده شده است. این تحول در حالی رخ می‌دهد که ارزیابی شاخص‌های کلان اقتصادی نشان از شکاف عمیق بین ایران و این شورا دارد. سهم ایران از اندازه اقتصاد کل شورا تنها ۴۷ درصد، از صادرات ۷.۸ درصد و از جریان سرمایه‌گذاری خارجی تنها ۳ درصد است. این نابرابری‌ها در کنار ضعف مزمن تجارت درون‌منطقه‌ای - که عمدتاً ناشی از وابستگی همه طرفین به صادرات نفتی و فقدان تنوع در سبد صادراتی است - چالش‌های جدی پیش روی همکاری‌های آتی ایجاد کرده است. با این وجود، زمینه‌های امیدوارکننده‌ای برای همکاری‌های آتی وجود دارد. تحلیل روندهای زنجیره ارزش جهانی نشان می‌دهد کشورهای همسایه ایران در حال افزایش نقش‌آفرینی خود در این زنجیره‌ها هستند. موقعیت مکملی اقتصاد ایران با کشورهای عربی - دارا بودن منابع انرژی و نیروی کار متخصص در مقابل در اختیار داشتن سرمایه‌های کلان - همراه با موقعیت استراتژیک جغرافیایی دو طرف، بستر مناسبی برای همکاری‌های صنعتی مشترک فراهم آورده است. تحقق این همکاری‌ها مستلزم اتخاذ راهبردهای هوشمندانه در سه سطح است. در سطح فراملی، راهبرد «همکاری‌های زنجیره‌محور» از طریق یکپارچگی افقی می‌تواند زمینه‌ساز مشارکت مؤثر طرفین باشد. در سطح ملی، ثبات‌بخشی به محیط اقتصاد کلان از طریق اصلاح ساختار حکمرانی اقتصادی، بهبود شاخص‌های رقابت‌پذیری و ایجاد ثبات در سیاست‌های ارزی و مالی، پیش‌نیاز جذب سرمایه‌گذاری و توسعه همکاری‌هاست. در سطح صنعتی نیز مقررات‌زدایی هدفمند، کاهش مداخلات تحریفی دولت و حمایت از تشکیل کنسرسیوم‌های صنعتی مشترک می‌تواند به انتقال فناوری و ارتقای توان صنعتی طرفین بینجامد. در نهایت، موفقیت در توسعه همکاری‌های صنعتی با شورای همکاری خلیج‌فارس نیازمند عزم جدی برای اجرای همزمان اصلاحات داخلی و تقویت دیپلماسی اقتصادی است. این مسیر اگرچه چالش‌برانگیز به نظر می‌رسد، اما در صورت تحقق می‌تواند سکوی پرتابی برای ادغام موفقیت‌آمیز ایران در اقتصاد منطقه‌ای و جهانی بوده و به ایجاد رفاه و توسعه پایدار در کل منطقه بینجامد.